ଛତୁଚାଷ

ଛତୁ ଏକ ସ୍ୱତନ୍ତ୍ର ଶ୍ରେମୀର ଫିମ୍ପି ବା କବକ । ଏଥିରେ ହରିତକଣା ନଥିବା ଯୋଗୁଁ ଏହା ବୃକ୍ଷ ଭଳି ନିଜେ ଖାଦ୍ୟ ପ୍ରସ୍ତୁ କରିପାରେ ନାହିଁ । ଏହି ପ୍ରକାର ଫିମ୍ପି ଅନ୍ୟ ପୃଷ୍ଠଭୂମି ଯଥା-ମାଟି, ଡ଼ାଳ, ପତ୍ର ଇତ୍ୟାଦି ଉପରେ ବଢି ଏକ ସୁନ୍ଦର, ସ୍ୱଦିଷ୍ଟ ଓ ପୁଷ୍ଟିକର ଖାଦ୍ୟ ପ୍ରଦାନ କରେ ।

ଆମେ ଛତୁଚାଷ କରିବା କାହିଁକି ?

• ଛତୁ ଏକ ସ୍ୱାଦିଷ୍ଟ ପୁଷ୍ଟିକର ଖାଦ୍ୟ ।
• ଏଥିରେ ପୋଷକ ତତ୍ୱ ଓ ଔଷଧୀୟ ଗୁଣ ଭରି ରହିଛି ।
• ଏହାର ଚାଷ ପ୍ରଣାଳୀ ଅତ୍ୟନ୍ତ ସହଜ ଓ ସରଳ ।
• ଏହାକୁ ଅତି ଅଳ୍ପ ଖର୍ଚ୍ଚ, କମ୍ ଯାଗା ଏବଂ ଅଳ୍ପ ସମୟ ମଧ୍ୟରେ ଚାଷ କରାଯାଇପାରେ ।
• ଆମର ଜଳବାୟୁ ଉପ-ଗ୍ରୀଷ୍ମମଣ୍ଡଳୀୟ ହୋଇଥିବାରୁ ପାଳଛତୁ ଓ ଧିଙ୍ଗିରୀ ଛତୁ ବର୍ଷସାରା ଋତୁ ଅନୁଯାୟୀ ଚାଷ କରାଯାଇପାରେ ।
• ଯୁବକ ଯୁବତୀ ଏବଂ ମହିଳାମାନଙ୍କ ପାଇଁ ଆତ୍ମନିଯୁକ୍ତି ଓ ନିଯୁକ୍ତି ସୁଯୋଗ ସୃଷ୍ଚି କରିବା ପାଇଁ ଏହା ଏକ ଉତ୍କୃଷ୍ଟ କୃଷି ଭିତ୍ତିକ ଉଦ୍ୟୋଗ ।
• ପାଳଛତୁ ଚାଷରେ ଜଣଚାଷୀ 1 ଟଙ୍କା ଖର୍ଚ୍ଚକରି 1 ଟଙ୍କା ଲାଭ ପାଇପାରିବେ ଏବଂ ଧିଙ୍ଗିରୀ ଛତୁ ଚାଷରେ 1 ଟଙ୍କା ଖର୍ଚ୍ଚକରି 2 ଟଙ୍କା ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ଲାଭ ପାଇପାରିବେ ।
• ଏହି ଚାଷ ଦ୍ୱାରା ପରିବେଶ ପ୍ରଦୂଷଣରୁ ମୁକ୍ତି ଓ ଜୈବ ପଦାର୍ଥର ଆବର୍ତ୍ତନ ହୋଇପାରୁଛି ।
• ଏହି ଚାଷମାଧ୍ୟମରେ ଧାନ/ଗହମ ନଡ଼ା, ଅଳସୀ/ ରାଶି/ ପେଶୀ /ମକା /ଧନିଚା ଡ଼ାଙ୍ଗ ତଥା ଆଖୁ ଛେଦା ଇତ୍ୟାଦି କୃଷିଜାତ ବର୍ଯ୍ୟବସ୍ତୁର ଉପଯୁକ୍ତ ବିନିଯୋଗ କରାଯାଇପାରୁଛି ।

ଏହିଚାଷକୁ ସବୁ ବର୍ଗର ଚାଷୀ ଆପଣେଇ ପାରିବେ । ନାମମାତ୍ର ଚାଷୀ ଓ ଭୂମିହୀନ ପରିବାର ନିଜର ପରିବାର ଭରଣ ପୋଷଣର ପନ୍ଥା ହିସାବରେ ଛତୁ ଚାଷକୁ ଆପଣେଇବା ସହିତ ଗ୍ରାମଞ୍ଚଳ ଓ ସହରାଞ୍ଚଳରେ ଯୁବକ ଯୁବତୀମାନେ ଛତୁ ଚାଷକୁ ବଡ଼ଧରଣରେ ବା ବ୍ୟବସାୟିକ ଭିତ୍ତିରେ କରି ନିଜକୁ ସ୍ୱବଲମ୍ବୀ ହୋଇପାରିବେ ।

---

ଅଧିକ ଜାଣନ୍ତୁ

• ଧିଙ୍ଗିରି ଛତୁ ଚାଷ (Oyster Mushroom)
• ପାଳଛତୁ ଚାଷ (Paddy Straw Mushroom)
• କ୍ଷୀରଛତୁ ବା ଦୁଧଛତୁ (Milky Mushroom) ଚାଷ କରିବେ କେମିତି ?
• ଛତୁ ମଞ୍ଜି ବା ସ୍ପନ ଉତ୍ପାଦନ ପ୍ରସ୍ତୁତି ପାଇଁ ଆବଶ୍ୟକ ଉପକରଣ
• ଛତୁ ମଞ୍ଜି (Mushroom Spawn Production) ପ୍ରସ୍ତୁତି

ଆମ ରାଜ୍ୟରେ ଚାଷ ଉପଯୋଗୀ ଛତୁ

1). ପାଳଛତୁ ବା ନଡ଼ାଛତୁ ବା କୁଟାଛତୁ

• ଏହିଛତୁ 15 ଦିନରେ ଅମଳ ହୁଏ ।
• ଏହା ବର୍ଷର 8 ରୁ 10 ମାସ ଚାଷ କରାଯାଇ ପାରିବ ।
• ଛତୁ ଘର ବ୍ୟତୀତ ଗଛ ଛାଇରେ ମଧ୍ୟ ସହଜରେ ଚାଷ କରାଯାଇ ପାରିବ ।
• ପ୍ରତି 1 କିଲୋ ଗ୍ରାମ ଶୁଖିଲା ନଡ଼ାରୁ 100 ରୁ 150 ଗ୍ରାମ ଛତୁ ଅମଳ ହୁଏ ।
• ଚାଷ କରାଯାଉଥିବା ସମସ୍ତ ପ୍ରକାର ଛତୁ ମଧ୍ୟରେ ପାଳଛତୁ ସବୁଠାରୁ ସ୍ୱାଦିଷ୍ଟ । ଏଥିପାଇଁ ଏହି ଛତୁର ଚାହିଦ ଏବଂ ବଜାର ଦର ଅଧିକ ରହିଥାଏ ।

2). ଧିଙ୍ଗିରୀଛତୁ /ଶାମୁକାଛତୁ

• ଏହା ଶୀତଦିନେ ଚାଷ କରାଯାଏ ।
• ସ୍ୱଳ୍ପ ଖର୍ଚ୍ଚରେ ଅଧିଧକ ଲାଭ ହୁଏ ।
• ଧାନ ନଡ଼ା ବ୍ୟତୀତ ଅନ୍ୟାନ୍ୟ ଫସଲ ଯଥା- ଗହମ ନଡ଼ା, ଅଳସୀ / ରାଶି /ପେଶୀ /ଧଣିଚା ଡ଼ାଙ୍ଗ, ମକା ଡ଼ାଙ୍ଗ ଓ ଧଣ୍ଡି ତଥା ଆଖୁଛେଦା ଇତ୍ୟାଦି କୃଷିଜାତ ବର୍ଜ୍ୟବସ୍ତୁ ବ୍ୟବହାର କରି ଏହି ଛତୁ ଚାଷ କରାଯାଇପାରେ ।
• ବିଭିନ୍ନ ପ୍ରକାର ଜୈବିକ ପଦାର୍ଥରୁ ଉତ୍ପାଦନ କରାଯାଇପାରେ ।
• ପ୍ରତି 1 କିଲୋ ଶୁଖିଲା ନଡ଼ାରୁ 800 ରୁ 1000 ଗ୍ରାମ ଛତୁ ଅମଳ ହୁଏ ।

3). ଦୁଧଛତୁ / କ୍ଷୀର ଛତୁ

• ବର୍ଷା ଏବଂ ଗ୍ରୀଷ୍ମ ଦିନେ ଚାଷ କରାଯାଏ ।
• ଅଧିକ ଦିନ ତଟକା ରୁହେ ।
• ବିଭିନ୍ନ ପ୍ରକାର ଜୈବିକ ପଦାର୍ଥରୁ ଉତ୍ପାଦନ କରାଯାଇପାରେ ।
• ପ୍ରତି 1 କିଲୋ ଶୁଖିଲା ନଡ଼ାରୁ 600 ରୁ 800 ଗ୍ରାମ ଛତୁ ଅମଳ ହୁଏ ।

4). ବୋତାମ ଛତୁ

• ନିୟନ୍ତ୍ରିତ ପରିବେଶରେ ବର୍ଷସାରା ଚାଷ କରାଯାଇପାରେ ।
• ପ୍ରତି 1 କିଲୋଗ୍ରାମ ଖତରୁ 120 ରୁ 150 ଗ୍ରାମ ଛତୁ ଅମଳ ହୁଏ ।
• ଅଧିକ ଦିନ ତଟକା ରୁହେ ।
• ଚାଷ ଖର୍ଚ୍ଚ ଅଧିକ ହୋଇଥିଲେ ମଧ୍ୟ ଲାଭ ଅଧିକ ହୋଇଥାଏ ।

ଏହି ଚାରି ପ୍ରକାର ଛତୁ ମଧ୍ୟରୁ ପାଳ ଏବଂ ଧିଙ୍ଗିରିଛତୁ ଚାଷ ଆମ ରାଜ୍ୟରେ ବ୍ୟାପକ ଭାବରେ କରାଯାଉଥିବା ବେଳେ ନିକଟ ଅତୀତରେ ବୋତାମ ଛତୁ ଚାଷ ଗୁରୁତ୍ୱ ଲାଭ କରିବା ଆରମ୍ଭ କରିଛି ।

ବିଭିନ୍ନ ଛତୁରେ ଖାଦ୍ୟ ଉପାଦାନ (ପ୍ରତି 100 ଗ୍ରାମ ସତେଜ ଛତୁରେ)

ଛତୁ	ଜଳୀୟ ଅଂଶ(%)	ଶ୍ୱେତସାର (ଗ୍ରାମ)	ପୁଷ୍ଚିସାର (ଗ୍ରାମ)	ସ୍ନେହସାର (ଗ୍ରାମ)	ତନ୍ତୁ(ଗ୍ରାମ)
ପାଳଛତୁ	91.08	0.12	3.07	0.41	0.59
ଧିଙ୍ଗିରି ଛତୁ	89.72	0.51	4.59	0.91	0.61
ଦୁଧଛତୁ	88.90	7.66	1.84	0.28	0.39
ବୋତାମ ଛତୁ	89.93	2.51	3.17	0.86	0.14

 

---

ଅଧିକ ଜାଣନ୍ତୁ

• ଧିଙ୍ଗିରି ଛତୁ ଚାଷ (Oyster Mushroom)

• ପାଳଛତୁ ଚାଷ

• କ୍ଷୀରଛତୁ ବା ଦୁଧଛତୁ ଚାଷ କରିବେ କେମିତି ?

• ଛତୁ ମଞ୍ଜି ବା ସ୍ପନ ଉତ୍ପାଦନ ପ୍ରସ୍ତୁତି ପାଇଁ ଆବଶ୍ୟକ ଉପକରଣ

• ଛତୁ ମଞ୍ଜି ପ୍ରସ୍ତୁତି

---

ଛତୁର ଔଷଧୀୟ ଗୁଣ

• ଛତୁ ଏକ ପରିପୂରକ ଖାଦ୍ୟ ।
• ଛତୁରେ ଶର୍କରା କମ୍ ଥିବାରୁ ଏହା ମଧୁମେହ ରୋଗୀଙ୍କ ପାଇଁ ଉତ୍ତମ ।
• ଛତୁରେ କୋଲେଷ୍ଟେରାଲ ନଥାଏ ଏବଂ ସୋଡ଼ିୟମର ପରିମାଣ କମ୍ ଥିବାରୁ ଏହା ହୃଦରୋଗୀ ଏବଂ ରକ୍ତଚାପ ରୋଗୀଙ୍କ ପାଇଁ ଉତ୍ତମ ଖାଦ୍ୟ ।
• ଛତୁରେ ଟ୍ରିପସିନ ଜାତୀୟ ଏକ ଏନଜାଇମ ଥିବାରୁ ଏହା ସହଜରେ ହଜମ ହୁଏ ।
• ଛତୁରେ ତନ୍ତୁ ଅଂଶ ଅଧିକ ଥିବାରୁ ଏହା କୋଷ୍ଠକାଠିନ୍ୟ ଦୂର କରେ ।
• ଛତୁରେ ଲୌହ ଓ ଫଲିକ ଏସିଡ୍ ଅଧିକ ଥିବାରୁ ଏହା ଶୀରରେ ରକ୍ତହୀନତା ଦୂର କରିଥାଏ ।
• ଛତୁରେ 9 ପ୍ରକାରର ଆମିନୋ ଏସିଡ୍ ଥିବା ଏକ ଉତ୍ତମ ପୁଷ୍ଟିକର ଖାଦ୍ୟ ଅଟେ ।

ସାବଧାନତା

• ଜଙ୍ଗଲିଜାତ ସମସ୍ତ ଛତୁ ଖାଦ୍ୟ ଉପଯୋଗୀ ନୁହେଁ । ବିଷାକ୍ତ ଛତୁକୁ ଚିହ୍ନଟ କରିବା ଦରକାର ।
• ଯେକୌଣସି ସ୍ଥାନରୁ ଛତୁ ଆଣିଲେ ଏହାକୁ କିଛି ସମୟ ହଳଦୀ ପାଣିରେ ବୁଡ଼େଇ ସଫା କରିବା ଦରକାର ।